Lectio divina lingua latina Liturgia Horarum Feria III Hebdomadæ I per annum Ad Officium lectionis Insitam possidemus diligendi vim Wij bezitten de innerlijke kracht om te beminnen

Lectio altera

E Régulis fúsius tractátis sancti Basilíi Magni epíscopi

(Resp. 2, 1: PG 31, 908-910)

Insitam possidemus diligendi vim

Sane Dei diléctio non in doctrínæ præcéptis pósita est. Neque enim ab álio didícimus luce gaudére, et vitam desideráre, neque paréntes dilígere aut nutritóres. Sic ígitur, aut étiam multo magis, non in extérna disciplína situs est Dei amor; sed simul atque cónstitit ánimal illud (hóminem dico), vis quædam ratiónis in séminis modum ínsita nobis fuit, quæ intra se amándi facultátem atque necessitúdinem cóntinet. Quam vim ubi schola divinórum præceptórum excépit, eam excólere diligénter, et scite nutríre, atque Deo iuvánte ad perfectiónem perdúcere consuévit.

Quam ob rem et nos stúdium vestrum tamquam scopo attingéndo necessárium comprobántes, Deo largiénte, vobísque per preces vestras nos adiuvántibus, scintíllam divíni amóris intra vos recónditam pro data nobis a Spíritu Sancto facultáte, suscitáre conábimur.

Prius illud dicámus, nos ómnium mandatórum quæ a Deo nobis trádita sunt, conficiendórum vim et facultátem ab eo in antecéssum accepísse, ut neque ægre ferámus, perínde quasi ínsolens áliquid a nobis exigátur, neque efferámur, tamquam qui áliquid ámplius quam quod datum est rependámus. Et cum his víribus recte et apte útimur, vitam virtútibus ornátam pie tradúcimus; corrúpto vero illárum usu, in vítium delábimur.

Atque hæc est vítii definítio, facultátum, quæ ad bonum perficiéndum nobis a Deo datæ sunt, usus malus, et a Dómini præcéptis aliénus; quemádmodum contra, virtútis, quam Deus requírit, usus earúndem ex bona consciéntia proficíscens secúndum Dómini mandátum.

Quod cum ita sit, idem de caritáte dictúri sumus. Cum ígitur de diligéndo Deo mandátum accepérimus, statim a prima nostra constitutióne ínsitam possédimus diligéndi vim ac facultátem; neque eius rei demonstrátio ab extérnis arguméntis pétitur, sed quivis ipse a seípso et in seípso illud edíscere potest. Quippe bonas res ac pulchras naturáliter appétimus, quamquam ut primum áliud álii vidétur pulchrum et bonum; itémque necessitúdine et propinquitáte coniúnctum amámus licet indócti, et nostra sponte benéficos omni benevoléntia compléctimur.

Ecquid, quæso, divína pulchritúdine admirabílius? Quæ cogitátio magnificéntia Dei grátior est et suávior? Quale ánimi desidérium tam véhemens est et violéntum, quam illud quod a Deo ingenerátur ánimæ vítio omni purgátæ, et dicénti ex vero afféctu: Vulneráta caritátis ego sum? Ineffábiles omníno sunt et inenarrábiles divínæ pulchritúdinis fulgóres.

Tweede lezing

Uit het Commentaar op de Regels, van de H. Basilius de grote, bisschop

Wij bezitten de innerlijke kracht om te beminnen

De liefde tot God is zeker niet gelegen in de geboden van de leert. Wij hebben toch ook niet van een ander geleerd te genieten van het licht, of het leven te verlangen of onze ouders of opvoeders te beminnen. Zo dan ook,  en wel des te meer, is de liefde tot God niet gelegen in een uitwendige leefwijze, maar tegelijk met het ontstaan van dat dierlijk wezen (ik bedoel de mens) werd ons een zekere redelijke kracht als een zaad ingestort, die in zich het vermogen en de noodzaak bevat om te beminnen. Waar men in de school van de goddelijke geboden deze kracht opvangt, tracht men haar ijverig te ontwikkelen, kundig te voeden en met Gods hulp tot volmaaktheid te brengen.

Daarom zijn ook wij het ermee eens, dat uw streven noodzakelijk is om het doel te bereiken en zullen wij trachten met Gods hulp en met die van uw eigen gebeden de vonk van de goddelijke liefde, die in u verborgen is, naar het vermogen, dat de Heilige Geest ons geeft, te doen opvlammen.

Laten we beginnen met te zeggen, dat wij de kracht en het vermogen om alle geboden die ons door God zijn gegeven, te onderhouden van Hemzelf van te voren hebben ontvangen. Zodat wij niet te klagen hebben alsof er iets ongewoons van ons geëist wordt, noch dat wij geroemd zouden worden, alsof wij iets meer zouden teruggeven dan wat ons gegeven is. En als wij die vermogens op een goede manier geschikt gebruiken, zullen wij ons leven met deugden versierd godvruchtig leiden. Maar als wij een slecht gebruik van die vermogens maken, zullen wij in ondeugd vervallen.

De definitie van ondeugd is deze: een slecht gebruik van vermogens, die ons door God gegeven zijn om het goede te doen, welk gebruik in strijd is met de geboden van de Heer. Zoals daarentegen de definitie van deugd, door God verlangd, deze is: een uit een goed geweten voortkomend gebruik van diezelfde vermogens volgens het gebod van de Heer.

Daar dit zo is, kunnen we hetzelfde zeggen over de liefde. Omdat wij immers het gebod ontvangen hebben om God te beminnen, hebben wij direct bij het begin van ons zijn de innerlijke kracht en het vermogen ontvangen om te beminnen. Hiervoor wordt verder geen bewijs gevraagd van uitwendige argumenten, maar ieder kan dit uit zichzelf te weten komen. Immers, wij verlangen van nature goede en mooie zaken, hoewel voor de een dit, voor de ander dat als mooi en goed wordt beschouwd. Eveneens beminnen wij hem,  met wie wij uit noodzaak of door verwantschap verbonden zijn, ofschoon wij dit niet geleerd hebben, en weldoeners bejegenen wij spontaan met onze welwillendheid.

Maar, zo vraag ik, is er wel iets bewonderenswaardigers dan de goddelijke schoonheid? Welke gedachte is aangenamer en welgevalliger dan de heerlijkheid van God? Welk zielsverlangen is zó hevig en onstuimig als dat, wat door God ingeplant wordt in een ziel, die van elke ondeugd gezuiverd is en die met oprechte liefde kan zeggen: Ik ben door liefde gewond? Volkomen onuitsprekelijk en onbeschrijfelijk is de glans van de goddelijke schoonheid.