Olieverf op hout, 212x112 cm. Prado, Madrid)
Vandaag viert de Kerk de gedachtenis van de H. Catharina van Alexandrië, die zoals het Romeinse Martyrolygium zegt volgens de overlevering een Alexandrijnse maagd en martelares is geweest met niet minder scherpzinnigheid en wijsheid dan geestkracht. In het beroemde klooster op de berg Sinaï wordt haar lichaam met grote eerbied vereerd.
Van de Romeinse kalender afgevoerd en weer terug op de kalender
Twijfel aan haar historiciteit was de reden om de feestdag van de H. Catharina op 25 november in 1969 te schrappen uit de Romeinse kalender. Bij decreet van 18 december 2001 werd haar feestdag met de rang van memoria facultativa – vrije gedachtenis – weer terug op de Romeinse kalender geplaatst.
Vita
Het leven van de H. Catharina van Alexandrië is voornamelijk door middel van legenden overgeleverd. Deze berichten dat Catharina als dochter van koning Costus in de 4e eeuw aan het Alexandrijnse hof leefde. Ofschoon vele edellieden naar haar hand dongen wees zij hen hoogmoedig af. Deze trots was haar slechtste karaktertrek, want volgens de legenden was zij niet alleen rijk en schoon, maar ook uiterst intelligent en zeer goed ontwikkeld.
Op een dag openbaarde een oude kluizenaar die zij toevallig had ontmoet dat Jezus Christus haar ware bruidegom was. Hoe meer Catharina daarover nadacht, hoe meer interesse zij kreeg in het christendom en de Blijde Boodschap. Ze betreurde haar vroegere hoogmoed en ging naar een priester om het H. Doopsel te vragen.
Spoedig daarop zou in aanwezigheid van keizer Maxentius in Alexandrië een feest worden gevierd ter ere van de heidense afgoden. Toen Catharina daar verscheen verklaarde ze plechtig tegenover de keizer zijn afgoden niet te zullen vereren, maar Christus te zullen volgen. Maxentius liet daarop uit alle delen van het land 50 geleerden komen die de jonge koningsdochter van haar dwalende inzichten moesten overtuigen.
Catharina draaide om zo te zeggen de rollen om: Toen het dispuut over de vraag van de verering van de goden begon nam zij met haar toespraak haar opponenten zó voor zich in dat zij geen tegenargumenten konden inbrengen, ja zelfs het geloof van de jonge vrouw aannamen en zich christelijk lieten dopen.
Dit maakte de keizer nog toorniger en hij liet alle 50 geleerden doden. Catharina stond hen in de zware uren van lijden en pijn bij. Zij zelf zou als laatste gruwelijke martelingen ondergaan. Ze werd met de zweep tot bloedens toe geslagen, maar ’s anderendaags waren haar wonden genezen. Zij werd zonder eten en drinken opgesloten maar scheen geen honger te hebben. Toen tenslotte het rad brak waarop zij geradbraakt zou worden, gaf Maxentius bevel haar die telkens wonderbaarlijk was gered, te onthoofden.
Waar Catharina werd begraven is onbekend. In latere tijd zouden echter bij de Berg Sinaï relieken van de martelares zijn gevonden. De legende verhaalt dat haar lichaam door engelen naar deze plaats zou zijn overgebracht, waar zich vanaf de 6e eeuw het beroemde Catharinaklooster bevindt.
Gebruiken
Talrijke volksgebruiken zijn tot op vandaag samenhangend met Sint Cathrien bewaard. Vroeger eindigde de weidetijd van het vee op Sint Cathrien, tegelijkertijd begon men met het scheren van de schapen. De H. Catharina behoort tot de 14 noodhelpers.
Naam
De naam Catharina komt uit het grieks en betekent de altijd reine. Eeuwenlang kwam haar naam voor in de doopregisteren en ook bij vorsten en adel was deze heilige geliefd.
Van haar naam zijn vele naamvariaties afgeleid.
Iconografie
Als koningsdochter met kroon, kruis, palm, boek, zwaard en rad.
Patronaatschappen
In de middeleeuwen was zij vanwege haar marteldood de patrones van tal van beroepen, zoals filosofen, redenaars,hoogleraren, van bibliotheken en universitateiten, wagenmakers en wielmakers, maar ook van ongehuwde meisjes, gehuwde vrouwen,
Kerken
In Bethlehem is de katholieke parochiekerk onder leiding van de Franciscanen aan de H. Catharina toegewijd. De kathedraal van het aartsbisdom Utrecht, het voormalige Katharijnenconvent en de centrale stadskerk van Eindhoven zijn aan haar gewijd. De Nieuwe Kerk in Amsterdam was dat sinds 1409 ook. In het bisdom Limburg dragen elf kerken en kapellen haar patrocinium.
