Maar achter dat antwoord gaat ook nog iets anders, iets ergers schuil. Dat hij blijkbaar geen gevoel heeft voor rituelen heeft. En dat terwijl de wieler- en autosport toch ook zijn rituelen kent. Denken we maar eens aan de huldiging van de etappewinnaars door zoenende ‘rondemissen’. Daar weet waarschijnlijk ook niemand van waar het vandaan komt en wat het betekent. Niet alleen in het gelovig en kerkelijk leven draait het om rituelen, ook in het gewone leven spelen rituelen een belangrijke rol. Wie daar geen oog, geen gevoel voor heeft, hem of haar ontgaat toch iets wezenlijks, iets dat misschien niets met geloof te maken heeft, maar wel alles wat met het leven zelf te maken heeft, het leven dat zoveel groter is dan wat wij er al dan niet van maken. Met behulp van rituelen wordt het leven a.h.w. ingekaderd en vinden mensen hun plaats in het grote geheel, denken we maar eens aan de bals die tegenwoordig worden gehouden als het eindexamen achter de rug is. Gespeelde grootdoenerij om aan te geven dat de jeugd min of meer klaar is om de wereld van de volwassenen binnen te treden. Zo’n ritueel is de Eerste Heilige Communie natuurlijk ook, zelfs meer dan dat: een sacrament. Iets dat de kinderen inlijft, incorporeert in het grote geheel. Zelfs letterlijk inlijft en incorporeert. Want in de Heilige Communie worden we wat we ontvangen, het Lichaam van Christus dat de Kerk is. De Eucharistie constitueert de Kerk.
Rituelen en sacramenten. Hoe minder we ermee vertrouwd, des te eerder zijn we ook geneigd ze als poppenkast af te doen, er een poppenkast van te maken. Zonder rituelen wordt het leven zelf poppenkast. Hoezeer wij mensen rituelen nodig hebben, hoezeer wij mensen religie nodig hebben bewijst juist diezelfde wielersport die evenals de auto- en de voetbalsport voor een veel mensen tot een soort religie is geworden, iets waar mensen veel, zo niet alles voor hebben om er toch maar vooral niets van hoeven te missen. Het circus, al dat gedoe eromheen, dat kun je dan wel afdoen als poppenkast, maar daarmee doe wel die massa’s mensen tekort voor wie dat bijna iets heiligs is geworden, een soort surrogaat geloof. We kunnen blijkbaar niet zonder.
Daarom is ook eerste heilige communie, de Eucharistie alles behalve poppenkast. Zelfs iets bloedserieus, iets bloedeigens, iets waarin niemand minder dan God zelf schuil gaat, zichzelf onder tekenen van brood en wijn aan ons meedeelt. Rituelen tillen ons leven op een hoger plan, sacramenten ontrukken ons leven aan de vergankelijkheid van het aardse en bekleden ons leven met de glans van Gods eigen heiligheid. Maar je moet het wel zien, willen zien, kunnen zien doorheen de poppenkast die mensen er soms van maken. Rituelen geven een diepere dimensie aan het leven, brengen ons uiteindelijk op het niveau van God zelf. Als je eenmaal tot dat niveau bent doorgestoten, dan kom je in de wereld van de sacramenten, de sacramenten waarin we God zelf mogen ontmoeten en deel krijgen aan zijn leven, zijn hemels leven waarin ons aarde leven niet alleen zin en betekenis krijgt, maar ook zijn uiteindelijke bestemming en voltooiing vindt.
(3 juni 2018) Ik weet niet of U het al gezien hebt, maar de keermuur op de kerkberg is klaar, in oude luister hersteld nadat hij jarenlang onder de klimop verborgen had gelegen. Het verwijderen van de klimop die de muur had overwoekerd was al een hele klus, om nog maar te zwijgen van het uithakken van de voegen en het opnieuw invoegen van losse stenen. De ‘finishing touch’, het invoegen volgde de afgelopen week. Ook dat was nog een hele klus, zeker als je bedenkt hoe benauwd het afgelopen week was. Maar nu het dan eindelijk zover. Het resultaat mag gezien worden! Alhoewel: als je eens wat goed naar die muur kijkt zie je toch nog altijd de nodige onvolkomenheden. Wat natuurlijk het meest opvalt zijn de verschillende stenen die daarin in de loop der eeuwen zijn verwerkt: natuur- en baksteen, oud en nieuw, groot en klein, van alles wat. Menigeen is misschien geneigd te zeggen: wat een zootje, een ‘ratjetoe’. Maar juist daarin zit de charme de charme van de muur: wat voorhanden was hebben ze gebruikt, zelfs in het midden een reliëf uit de basiliek waarvoor blijkbaar na een restauratie geen plaats meer was. ‘Reclycing avant la lettre’. En dan nog iets anders wat opvalt aan de muur: de enorme bobbels en uitstulpingen: de muur is alles behalve recht. In de loop der tijden hebben wortels zozeer tegen de muur geduwd dat ze her en der is geweken, uit het lood is gaan staan. En ook dat heeft zijn charme. Het was zelfs een voorwaarde van monumentenzorg om de muur zo op te knappen: de geschiedenis van de muur mag, ja moet zelfs zichtbaar blijven.
Inderdaad: een muur met geschiedenis, de geschiedenis die zich in een muur weerspiegelt. De geschiedenis die zich ook in een mens weerspiegelt. Naarmate je ouder wordt, worden ook de sporen van onze eigen levensgeschiedenis steeds zichtbaarder. En dan denk ik niet aan grotere of kleine rimpels, haar dat steeds grijzer en dunner wordt, maar bijvoorbeeld ook aan littekens die herinneren aan de operaties die wij ondergingen en verwondingen die wij opliepen. Een geschiedenis die meer is dan zomaar een droge opsomming van feiten en jaartallen, maar een doorleefde geschiedenis, de concrete geschiedenis die wij zelf hebben mee meegemaakt en vormgegeven.
Dat is ook wat een processie duidelijk maakt, de sacramentsprocessie die jaarlijks uittrekt b.g.v. van sacramentsdag: de feest van de H. Lichaam en Bloed des Heren dat wij vandaag vieren. Zoveel deelnemers, zoveel groepen, zo verschillend, en toch één geheel vormend. Die eenheid in verscheidenheid heeft niet alleen charme, maar drukt ook iets wezenlijks uit van ons Kerk-zijn. Zoals de pas gerestaureerde keermuur vóór onze basiliek: verschillende soorten stenen die toch één muur uitmaken. Iedere steen, oud of nieuw, groot of klein, iedere steen heeft daarin zijn eigen, unieke plaats. Dat geldt ook voor alle deelnemers van de processie: daaraan is iedereen geroepen zijn eigen steentje bij te dragen, jong of oud, groot of klein. Velen worden geroepen, maar minder voelen zich geroepen. In veel parochies is de traditie van de jaarlijkse sacramentsprocessie inmiddels bij gebrek aan belangstelling ter ziele gegaan. Daarmee onbewust de geschiedenis van de Kerk in onze streken weerspiegelend, de Kerk die mankementen begint te vertonen, de Kerk die last begint te krijgen van de oude dag. De muur van de Kerk begint bouwvallig te worden, dreigt overwoekerd te worden.
Natuurlijk is het mooi als men er over x aantal jaren nog eens achter komt dat er een oude muur onder verborgen zit, onder ‘moderne’ ideeën, moden en trends die iedere keer weer opnieuw opgeld doen, een muur die men dan misschien ook graag weer tevoorschijn wil halen en restaureren. Maar we zouden er ook voor kunnen zorgen dat die muur altijd zichtbaar en in orde blijft, dat er regelmatig onderhoud wordt gepleegd zodat ze verkommerd. Dat regelmatig onderhoud van ons geloof en ons kerkelijk leven gebeurt in en door de viering van de Eucharistie, het sacrament dat jaarlijks op sacramentsdag centraal staat en in de schijnwerpers wordt gezet. Dat is niet alleen de gelegenheid bij uitstek om ons bewust te zijn van de bijzondere betekenis en waarde van dit sacrament, maar ook naar buiten toe te tonen hoezeer dat sacrament ons aan het hart ligt. Dat is dan ook wat ik U en mij, ons als parochie van harte toewens. Een gezegende sacramentsdag, een gezegende sacramentsprocessie.
